Ý nghĩa

Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành huyền tích "2 ông 1 bà" – vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc.

Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung là Táo Quân hoặc Ông Táo do kết quả của thuyết tam vị nhất thể (thuyết Ba ngôi) khá phổ biến trong các tín ngưỡng, tôn giáo. Bếp là bản nguyên của nhà khi người nguyên thủy có lửa và đều dựa trên nền móng là đất.

Vị Táo Quân quanh năm ở trong bếp nên biết hết mọi chuyện hay dở tốt xấu của mọi người, cho nên để Vua Bếp "phù trợ" cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta thường làm lễ tiễn đưa Ông Táo về chầu Ngọc Hoàng rất trọng thể.

Người ta thường mua hai mũ Ông Táo có hai cánh chuồn và một mũ dành cho Táo Bà không có cánh chuồn, ba cái áo bằng giấy cùng một con cá chép (còn sống hoặc bằng giấy, hoặc cũng có thể dùng loại vàng mã gọi là "cò bay ngựa chạy") để làm phương tiện cho "Vua Bếp" lên chầu trời.

Ông Táo sẽ tâu với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của mỗi gia đình dưới hạ giới. Lễ cúng thường diễn ra trước 12h trưa, sau khi cúng xong, người ta sẽ hóa vàng đồ lễ, nếu có cá sống thì sẽ đem thả xuống sông, hồ, biển hay giếng nước, tùy theo khu vực họ sinh sống.

Sắm lễ

Mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu. Hương, đèn nến, lọ hoa tươi, đĩa ngũ quả tươi. Ba bộ mũ áo, hia hài Táo Quân cùng tiền vàng. Ba con cá chép sống.

Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn vái xong, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối… để thả cá chở ông Táo lên chầu Trời.

Nội dung văn khấn

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

- Con lạy chính phương trời, mười phương chư Phật

- Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân

Con tên là….. cùng gia đình (chồng, vợ…), ngụ tại số. . . . . . .., đường/phố . . . ., ấp/khu phố . . . . . . . . . . . . , xã/phường/thị trấn . . . . . . ., huyện/quận/thành phố/thị xã . . . . . . .., tỉnh/ thành phố . . . . . . . . .

Nhân ngày 23 tháng Chạp chúng con thành tâm sắm sửa lễ vật, hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, hiến cúng tôn thần, đốt nén tâm hương, chí thành bái thỉnh. Xin ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Thủ Thần Quân minh chứng cho chúng con. Ngài là vị chủ, ngũ tự gia thần, soi xét lòng trần. Trong năm sai phạm các lỗi lầm, cúi xin tôn thần gia ân châm chước, ban lộc ban phúc, phù hộ toàn gia: trai, gái, trẻ, già, an ninh khang thái, vạn sự tốt lành, bách sự hanh thông, vạn sự như ý

Hôm nay ngày 23 tháng Chạp chúng con tiễn Ông về trời, du xuân. Đến ngày . . . tháng Chạp (ngày cuối năm) con xin rước Ông về, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới.

Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong tôn thần minh chứng phù hộ độ trì.

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

⛩️ Danh mục văn khấn truyền thống: